Goedemorgen dansliefhebbers,
Afgelopen week beleefde ik weer een van de bij mij regelmatig voorkomende hectische momenten. Rond 17:00 uur realiseerde ik me dat ik die avond naar het theater zou gaan. Halsoverkop bereidde ik mijn avondeten, bestaande uit de culinair uitmuntende combinatie van een bakje yoghurt met een kiwi en een krentenbol. Met mijn jas verfrommeld onder mijn arm en mijn tas achter mijn aan slepend, kon ik door te rennen als een bezetene net op tijd zijn voor de bus. Ik had een halfuurtje voor aanvang van de voorstelling in de hal van de schouwburg afgesproken, want ik moest nog een kaartje zien te bemachtigen. Het begon te regenen, maar gelukkig had ik vlak voor mijn vertrek nog mijn eigen ingeving om een paraplu mee te nemen, ter harte genomen. Door de druilerige straten liep ik naar het ietwat treurig uitziende gebouw dat die avond door het optreden van de leden van het Nederlands Dans Theater in niveau van artisticiteit gecompenseerd diende te worden. Bij het zien van de grijze muren en met rolluiken afgesloten ingang, schoot bliksemsnel de paniekerige gedachte door mijn hoofd dat ik me in het adres vergist had. Maar dat kon toch helemaal niet? Al veel vaker had ik deze instelling bezocht en al enkele jaren geloof ik niet meer dat onder betonnen gebouwen plotseling pootjes vandaan ploppen waarmee ze naar een andere plek kunnen dribbelen. Inderdaad bevond ik me op de juiste locatie, alleen het tijdstip bleek niet te kloppen. Ik was een uur te vroeg, en daar had ik me die middag zo voor lopen haasten! Tot overmaat van ramp had ik het klasgenootje dat me die avond zou vergezellen, in de war had gebracht door haar vrolijk een sms’je te sturen dat ik al ter plaatse was en zin in de voorstelling had. Enfin, gelukkig was dit al snel weer rechtgezet en ik besloot van de nood een deugd te maken door nog even in het centrum van de stad op zoek te gaan naar een presentje voor moederdag. Zo kwam alles toch nog op z’n pootjes terecht en nam ik zo rond 20:00 uur met een opgeluchte zucht plaats op de zachte stoelen in de theaterzaal. Het programma Strong Language, door het moderne dansgezelschap NDT, kon beginnen!
Typisch van Manen
Het eerste onderdeel in het programma was Kleines Requiem, een choreografie die al sinds 1996 in de theaters te zien is en wordt bestempeld als één van de hoogtepunten in het oeuvre van Hans van Manen. Al gedurende de Nederlandse Dansdagen in 2014 zag ik van de grootmeester het stuk Fantasía uit 1993. Vele gelijkenissen tussen deze twee choreografieën vielen me op. De drie koppels op het toneel, bestaande uit telkens een man en een vrouw, lijkt een steeds terugkerend element in zijn werk. Toch werd de onderlinge scheiding tussen deze duetten steeds doorbroken door een danser van een ander koppel dat zich in hun “privé-afspraakje” mengde. Er ontstond een bepaalde spanning, die ik interpreteerde als een strijd om elkaar als danspartner. Ook de specifieke plaatsing van de handen, in dit geval met de armen hoog en de handpalmen naar buiten geopend of op de bovenbenen rustend, zie ik als kenmerkend voor zijn stijl. De schijnbare eenvoud van de bewegingen, de lange lijnen in de ledematen benadrukt door de strakke catsuits, de ballettechniek beoefend in haar puurste vorm; dit alles leidde tot een helderheid in structuur die Van Manen zo goed eigen is. De kabbelende muziek op de achtergrond en de vele herhalingen zetten een sereen beeld neer wat prettig was om naar te kijken. Toch was het omslagpunt ongeveer halverwege het stuk een welkome afwisseling. De kwetsbare ingetogenheid veranderde in een meer naar buiten gerichte presentatie, muziek in een snel en voortstuwend tempo dwong de dansers zich als een wervelwind over het podium te verplaatsen. Het had iets komisch, maar de choreografie eindigde met een serieus en ontroerend duet door twee mannen. Heel mooi, maar toch nog altijd met dat enigszins terughoudende van Van Manen, leken zij samen tot rust te komen. De eerst maar voortdurende strijd legden ze naast zich neer. De harmonie was teruggekeerd.
Subtiel, schaduwen en salsa
Bedroom Folk, door Sharon Eyal en Gai Behar
Na de pauze stond het publiek een enorme verrassing te wachten. Israëlische choreografen Sharon Eyal en Gai Behar kwamen na het succes van Sara in 2013, nu bij het NDT terug met hun choreografie Bedroom Folk. Wat een sensatie, veel meer kan ik er niet over zeggen. Al vanaf het begin werd er een sfeer van grote kwaliteit gecreëerd. Eindeloze combinaties van kleine, subtiele beweginkjes werden tot in het detail en met een ijzersterke coördinatie uitgevoerd door de dansers. Om dan nog geeneens te spreken over hun fenomenale uithoudingsvermogen. Het was ongelofelijk hoe de ene formatie naadloos in de ander overging. De beheersing en focus was de grote kracht van dit stuk en dat die soms plaats maakte voor meer uitbundigheid en losheid, maakte het alleen maar nog beter. Er was gewerkt met speciale belichting op het achterdoek en met schijnwerpers, wat een grote toevoeging was voor het beeld. De schaduwen die hier ontstonden brachten een extra dimensie in het geheel. Ondanks dat er geen heel duidelijke verhaallijn aanwezig was, kreeg ik aan een stuk door associaties over de betekenis van houdingen en opstellingen. In het begin was het voor mij bijvoorbeeld een leger, strak in de pas. Later dacht ik: nee, dit moet een bedrijfsuitje zijn van een groep formele zakenmensen die langzaamaan een beetje in de stemming beginnen te komen. De dansstijl kon ik niet goed plaatsen. Grote invloeden van het klassieke ballet waren zeker terug te zien, maar ook dacht ik dat het iets weg had van latin, mede dankzij het ritme in de muziek en de Israëlische dans zal er zeker in verwerkt zijn. Het straalde iets exotisch uit maar stond tegelijkertijd stevig met beide voeten op de grond. Een regelrechte aanwinst voor het programma, als je het mij vraagt!
Een heftig eind
In the event, door Crystal Pite
Ten slotte mochten we nog de choreografie In the event van de Canadese Crystal Pite bewonderen. Het doek ging open en op het toneel zaten de dansers als in een groot levend standbeeld bij elkaar. Zij wekten het vermoeden te rouwen om een van hen, een meisje dat languit op haar buik op de grond lag en zich niet verroerde. Schokken gingen door hun lichamen heen tot ze volledig verstijfden en het meisje stond op en verliet het toneel. Het was alsof de tijd werd teruggespoeld en we het verhaal te zien kregen waaruit deze tragische situatie was ontstaan. Dit verhaal bestond uit een reis door noodweer. Net als bij Bedroom Folk was ook In the event een bijzonder schouwspel van licht- en geluidseffecten. Op het achterdoek werden bliksemschichten geprojecteerd en ook de lichamen van mensen, die zich daardoor aan de andere kant leken te verplaatsen. De dansers waren constant in beweging en zetten elkaar daardoor ook weer aan tot beweging. Het deed me denken aan een kinetische baan, waarin alles een dynamische eenheid vormt en niks los van elkaar staat. Het partnerwerk was fascinerend, op een verbluffend soepele manier op elkaar ingesteld en met ontzettend veel wederzijds vertrouwen. Zowel de mannen als vrouwen dansten met een niets ontziende energie. Op een gegeven moment werd het naar mijn smaak wel wat eentonig, misschien vanwege de wat monotone muziek. Het laatste moment was, vond ik, verreweg het mooiste en meest ontroerende moment van de hele voorstelling. Een van de dansers vond in zijn eentje de weg terug naar de plaats waar het rouwen in het begin ook was gebeurd. Hij tastte om zich heen, op zoek naar het lichaam dat daar had gelegen. Niet in staat om toe te geven aan de realiteit, gek wordend van zichzelf en de leegte om zich heen. Ik denk dat veel mensen zich hiermee kunnen identificeren; moeite hebben met het accepteren van lastige dingen in het leven, die je liever niet onder ogen wilt zien en de wanhoop die daarvan het gevolg kan zijn. De rol was op een prachtige, tere manier vertolkt. Een waardig einde.
Ik heb het geluk dat ik tegen een klein bedrag veel dansvoorstellingen kan bezoeken. Helaas zijn theaterproducties niet goedkoop en is het begrijpelijk dat je als student (of werknemer) een beperkt budget hebt om hieraan te besteden. Toch is Strong Language wat mij betreft een absolute aanrader en had ik de voorstelling ook zeker bezocht, ook als ik geen korting had gehad. De chaos die aan mijn bezoek vooraf ging, was zeker de moeite waard. Ik had niks beters kunnen wensen! Het enige, maar dan ook echt het enige, wat ik misschien had willen veranderen was de volgorde. Omdat het tweede en derde deel naar mijn mening nog indringender waren dan het eerste, zou ik die niet achter elkaar plaatsen, want dat kan leiden tot een overload aan indrukken.
Strong Language is nog tot en met 4 juni in de Nederlandse schouwburgen te bewonderen. Wil je er meer over weten? Neem dan een kijkje op de site van het Nederlands Dans Theater, door hier te klikken.
Groetjes, Heleen
