Duramadre door KM29: deze nog onbekende dansgroep uit Argentinië was te bewonderen, of te verafschuwen in de Amsterdamse Stadsschouwburg. Lees hier mijn recensie van dit bijzondere stuk.
Hoi dansliefhebbers,
Sinds ik afgelopen dinsdag een dansvoorstelling bezocht, ben ik mezelf gaan afvragen wat het begrip ‘mooi’ nou eigenlijk inhoudt. Wij mensen zijn al snel geneigd om als we iets goed vinden, het mooi te noemen. En andersom heeft het woord ‘mooi’ ook een bepaalde klank die we gebruiken om iets dat in onze ogen goed is, aan te duiden. De over toneel tippelende ballerina’s in elegante, zwierige witte tutu’s met spitzen aan hun voeten, die bestempelen we als mooi. Maar moet dans altijd op deze manier mooi zijn om goed te kunnen zijn? Ik denk het niet.
En de voorstelling in kwestie, die ik op een heldere dinsdagavond in de Amsterdamse Stadsschouwburg zag, heeft mijn opvatting hierover alleen maar meer bevestigd. Deze voorstelling zou ik namelijk absoluut niet als mooi beschrijven, maar het heeft wel een grote indruk op me gemaakt. De dansers van dansgezelschap KM29 uit Argentinië, laten in hun stuk Duramadre een drift zien die ieder mens van nature in zich heeft, namelijk van het behoren tot een een sociale groep of gemeenschap in de samenleving. Deze drang is volgens hen sterker dan de behoefte om een op zich zelf staand individu te zijn. Hier lees je wat ik van de voorstelling vond.
..
Dit vond ik van Duramadre
Allereerst; aan Duramadre heb ik erg gemengde gevoelens over gehouden. De grofheid, de rauwheid, het pure en kwetsbare dat de dansers lieten zien; het fascineerde me, maar riep tegelijkertijd weerstand en afschuw bij me op.
Eerste indruk
Om 20.00 uur nam ik plaats in de prachtige zaal van de Amsterdamse Stadsschouwburg, op een prachtige roodfluwelen stoel en nam de omgeving in me op. De muren en balkons waren met fraaie, goudkleurige details gedecoreerd. Een viertal statige zuilen reikte van de vloer tot aan het hoge plafond. En dat alles werd verlicht door een reusachtige, kristallen kroonluchter. Op dat moment was ik me er nog niet bewust van dat deze klassieke pracht en praal, in schril contrast staat met dat wat zich op het podium af zou gaan te spelen.
Een zestal dansers vulde het toneel. Hun styling bestond uit simpele effen shirts en alledaagse spijkerbroeken, de gezichten werden bedekt door mutsen. Het publiek stroomde nog binnen, luid kletsend en lachend en stommelend, zich niet realiserend dat de show eigenlijk al begonnen was. Het licht was nog aan, maar de dansers bewogen zich langzaam, allemaal los van elkaar. Ze leken opgesloten in hun eigen wereld, ver weg van de bewoonde wereld, alsof ze de realiteit nog even niet onder ogen wilden zien.
Bijzondere bewegingen
Mijn blik werd meteen getrokken naar de enige vrouw in het gezelschap, die zich rechtsachter op het toneel bevond. Haar voeten leken los te zitten van haar onderbenen. Met dubbel geklapte enkels en naar binnen gevouwen knieën bewoog ze zich voort, soms tergend langzaam, dan weer schijnbaar ongecontroleerd in hoog tempo, met haar armen om zich heen maaiend.
Ook de anderen zochten duidelijk hun grenzen op. Met hun kracht, flexibiliteit maar vooral met hun bijna onmenselijke coördinatie, veranderden zij voortdurend hun houding en wrongen ze zich in bochten die je zelf niet had kunnen bedenken. Hun bewegingen werden steeds sneller en gingen over in een onbeheersbaar trillen, alsof ze gebeten waren door een slang en het gif zich door hun lichaam begon te verspreiden. Ze verplaatsten zich nu ook over het podium, verkennend, maar nog steeds in zichzelf gekeerd.
Een voor een gingen de mutsen van hun hoofd en werden de personages toegankelijk voor hun toeschouwers. Stapje voor stapje keerden de eenlingen zich naar elkaar toe en vormden ze een geheel. Hoewel hun bewegingen continue individueel waren en sterk van elkaar verschilden, hadden ze al overeenkomst de krachtige energie. Iedere seconde was elk lichaamsdeel, zonder uitzondering, volledig betrokken bij wat ze deden. Hun gezichtsexpressie maakte daar een belangrijk onderdeel van. In het begin stoorde ik me wat aan de vaak geopende monden en gepijnigde uitdrukkingen. Later begreep ik echter dat hier geen sprake was van toneelspel, maar dat het slechts een gevolg was van de ontzagwekkende intensiteit waarmee hun bewegende lichamen gevuld was.
Prachtig partnerwerk
Als vanzelf ontstonden er verhoudingen op het podium. Ondanks het feit dat zich zes unieke, onderling sterk afwijkende karakters op het podium bevonden, leken zij door een onzichtbare kracht naar elkaar toe te trekken. Deze kracht werd naarmate het vorderen van de voorstelling, belichaamd door de geluidsman die het podium betrad en de dansers met zijn apparatuur alle kanten opjoeg. Zij scholen bij elkaar en lieten spectaculaire staaltjes partnerwerk zien. Het hangen, trekken, duwen en liften leek geïmproviseerd, maar was op een zodanig ingenieuze manier met elkaar verweven, dat het haast wel tot in de puntjes toe uitgedacht moet zijn door de choreograaf.
Samenspel dans, licht en muziek
Ook het samengaan tussen de lichteffecten en de dans, was ongelofelijk goed. Tientallen schijnwerpers gaven een eigen, extra dimensie aan het schouwspel. De muziek bestond uit een aaneenschakeling van doffe bonken en felle dreunen met tussendoor zuigende en ratelende geluiden. Echt muziek zou ik het daarom niet noemen. Het volume nam steeds verder toe, waardoor het op een gegeven moment erg indringend en daarmee onprettig werd om naar te luisteren.
De dansers gingen maar door. Het leek een trans waarin ze terecht waren gekomen en waardoor ze niet meer in staat waren om te stoppen met bewegen. Ze gingen maar door en het ging maar door, eindeloos slepend, vastklemmend alsof hun leven ervan af hing. Schijnbaar ongecontroleerd en aangedreven door, zo leek het, elektrische schokken, schoten zij alle kanten op maar bleven angstvallig bij elkaar. Of ze schoten juist razendsnel bij elkaar vandaan, zich zo ver mogelijk van de groep verwijderend. Mijn spieren hadden zich ongemerkt verkrampt en pas toen het harde gebonk overging in een zachter tikken en de rust leek te zijn teruggekeerd, kon ik me ontspannen.
Onverwachts einde
De voorstelling eindigde anders dan ik had verwacht. Eén van de dansers begon plotseling met een feelgood dansje, weer in zich zelf gekeerd en zich niets aantrekkend van de anderen om hen heen. Het was weer als in het begin, maar de sfeer was volledig omgeslagen. De zon leek plotseling te schijnen en de doodvermoeid uitziende dansers krabbelden overeind, om zich bij hem te voegen.
Het werd een absurd eind, maar op een vreemde manier toch mooi. Een beetje alsof de choreograaf wil zeggen dat we alle negatieve dingen de hele tijd te serieus opvatten, terwijl dat eigenlijk niet nodig is. Het kwam op precies het goede moment, want al die indrukken en prikkels die een uur lang als een tsunami van het podium op me af was komen stormen, deden mijn hoofd zowat tollen.
Reactie van het publiek
Ik had voor deze avond weer genoeg stof om over na te denken en ik denk dat dat voor wel meer mensen in de zaal gold. De reacties van het publiek waren erg uiteenlopend. Voor mij zat een man van middelbare leeftijd met zijn ogen dicht onderuitgezakt in zijn stoel, achter me een wat oudere vrouw met haar handen krampachtig om haar oren geklemd en ik heb geloof ik vooral met ogen als schoteltjes het bizarre tafereel gadegeslagen.
Conclusie
Het was geen relaxed avondje uit naar de schouwburg, maar het was wel heel leerzaam. Het thema van de voorstelling, het verlangen om bij een groep te horen dat sterker is dan het alleen blijven als individu, was voor mij duidelijk zichtbaar. De chaotische situatie die heerst op het knooppunt in kwestie, realistisch en met veel overtuigingskracht uitgebeeld.
Wel schoot tijdens het kijken regelmatig de gedachte door mijn hoofd: ‘hoe lang gaan deze dansers het nog volhouden om op deze manier te dansen?’ De lichamelijke inspanningen die zij verrichten was op ongekend niveau en wekte bij mij medelijden op voor hun gewrichten. Uiteraard is dit hun eigen keuze en weten zij bij een dansgezelschap als deze, waar zij aan beginnen. Kortom, een heel bijzondere ervaring om dit mee te maken. Maar op de vraag of het ik nog eens zou willen zien, heb ik oprecht geen antwoord klaar.
De trailer hieronder geeft je een korte impressie van het gebeuren:
Over KM29
KM29 is een knooppunt langs de snelweg van de Argentijnse Ruta National 3, dat het platteland verbindt met de hoofdstad Buenos Aires. In dit gebied heerst wetteloosheid met als gevolg ernstige vormen van criminaliteit. Prostitutie, drugshandel, bedreigingen; deze activiteiten zijn er aan de orde van de dag. Maar het is ook een vrijplaats voor tegencultuur, een plek die veel zegt over de situatie in de rest van het arme Argentinië. Hier ontstaan gevoelens van vrijheid en onafhankelijkheid, wat gepaard gaat met grote chaos en hectiek. Santiago Mitre en Juan Onofri werden geïnspireerd door KM29 en vernoemden het dansgezelschap, dat ze in 2010 oprichtten, ernaar. Hun eerste voorstelling, Los Posibles, was goed voor het vullen van vier seizoenen. Duramadre is hun tweede voorstelling, waarin zij experimentele muziek, bewegingstheater en streetdance met elkaar combineren om de toestand in hun land aan de kaak te stellen.
Duramadre is onderdeel van het programma Get Lost, waarin onbekende, veelbelovende dansmakers samenwerken om hun werk onder de aandacht te brengen van een groter publiek. Wil je ook een voorstelling van hen zien? Dan zal je even geduld moeten hebben, maar het zou zomaar eens kunnen dat we nog heel wat van deze dansgroep gaan horen. Want mooi, nee dat is wat zij doen zeker niet, maar een bezoek aan hun optreden zal je nog lang daarna bij blijven.
Groetjes, Heleen
